حس بویایی و چشایی

بویایی و چشایی دو حس مرتبط

حس بویایی و حس چشایی از حسهای پنجگانه انسانی است و بدلیل ارتباطاتی که بین اعصاب چشایی و بویایی وجود دارد تقریبا این دو حس لازم و ملزوم یکدیگرند.

حس بویایی و چشایی و ارتباط ما با محیط بیرون

انسان‌ها، موجوداتی ارتباطیهستند و همواره با جامعه و محیط اطراف خود ارتباط دارند. براساس این ارتباطی که انسان با دیگران و محیط پیرامون خود برقرار می‌کند، فرایندهای مربوط به زندگی مانند دردها، لذت‌ها، احساس‌ها و خلق‌وخوها هم در او شکل می‌گیرند. آن چیزی که ارتباط ما را با محیط بیرون و اطرافیانمان برقرار می‌کند و شکل می‌دهد، حواس پنجگانه‌ بویایی، بینایی، شنوایی، لامسه و چشایی است. حس بویایی و چشایی در انسان‌ها نسبت به حیوانات، کارایی و قدرت کمتری دارند .

وابستگی حس بویایی و چشایی

از آنجا که ما انسان‌ها می‌توانیم با حرف زدن، ارتباط مناسبی با دیگران برقرار کنیم، برخی از حواس پنجگانه‌مان هم ضعیف‌تر است. یکی از لذت‌های تمام انسان‌ها، مخصوصا در کشور ما، لذت غذا خوردن است.

نکته مهم اینجاست که حس بویایی و چشایی، به‌شدت به هم وابسته هستند. به‌عبارت ساده‌تر، بوی خوب غذا می‌تواند باعث تحریک اشتها و لذت بردن از غذا شود. از طرف دیگر، ما انسان‌ها به‌دلیل ضعف حس بویایی ، بیشتر به تفکیک کلی بو به‌صورت بوی خوب و بو بد می‌پردازیم اما همین تفکیک کلی هم می‌تواند باعث ایجاد حس خوشایند در ما شود .

افسردگی با از دست دادن حس بویایی و چشایی

از آنجا که حس بویایی و چشایی به هم مربوط هستند، افرادی که حس بویایی خود را به دلایل مختلفی مانند از بین رفتن مخاط بینی یا ابتلا به تومورهایی که بر عصب بویایی در مغز تاثیر منفی می‌گذارند، از دست می‌دهند، به‌تدریج دچار علایم اختلال افسردگی می‌شوند. این افراد، علاوه بر اینکه از یکی از لذت‌های زندگی که همان استشمام بوی خوشایند است، محروم می‌شوند، به‌دلیل تاثیر حس بویایی بر چشایی، از لذت غذا خوردن هم محروم خواهند شد .

حالا اگر این دو محرومیت در کنار مشکلات دیگر زندگی مانند مشکلات مالی، اجتماعی، عاطفی و شغلی قرار بگیرند، می‌توانند باعث تشدید یا بروز افسردگی شوند. از طرف دیگر، افراد مبتلا به افسردگی هم از غذا خوردن لذت نمی‌برند و یکی از دلایل این لذت نبردن، کاهش قدرت بویایی و چشایی در دوران بیماری می‌دانند.

یعنی به‌دلیل ابتلا به افسردگی، هم حس بویایی فرد ضعیف می‌شود و هم اختلالی در پرزهای چشایی او رخ می‌دهد بنابراین دیگر نمی‌تواند مانند گذشته از غذایی که می‌خورد لذت ببرد. با این حال تاکید می‌شود از دست دادن حس بویایی، به‌تنهایی نمی‌تواند باعث بروز افسردگی شود و اگر در کنار مشکلات دیگری که نام بردیم قرار بگیرید، زمینه برای ابتلا به این اختلالیا تشدید آن فراهم می‌شود.

یک مولفه قطعی برای مزه یک غذا سیستم بویایی فرد است. به گفته اسمیت حدود 80 درصد تجربه یک مزه، بویایی است. زبان شاید موتور اصلی طعم نباشد اما حسگرهای واقع بر روی این عضو فرایند کلی چشایی را تقویت می‌کنند.

عصب‌های بویایی ما همواره در حال نابودی و جایگزین‌کردن خودشان هستند و این روند تا هنگام سالمندی طول می‌کشد. به هنگام بالا رفتن سن این عصب‌ها اغلب اوقات فرایند جایگزینی را متوقف می‌کنند، بنابراین افراد سالخورده معمولا از بی‌طعمی غذاها شکایت دارند.

شما میتوانید حس بویایی خود را با استفاده از تست بویایی استاندارد ایران ارزیابی کنید.

منابع:

درمان اختلالات بویایی به روش «تمرین بویایی»

حس بویایی در کودکان

اهمیت حس بویایی

ارتباط حس بویایی و چشایی